Τα φαρμακεία δεν είναι απλώς καταστήματα λιανικής πώλησης προϊόντων πρώτης ανάγκης όπως φάρμακα, καλλυντικά και διάφορα παραϊατρικά είδη, όπως πολλοί ενδεχομένως να θεωρούν. Στην πραγματικότητα, τα φαρμακεία αποτελούν μία από τις σπουδαιότερες μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας ενός κράτους και, ιδίως σε χώρες όπως η Ελλάδα, η συμβολή τους στο κοινωνικό σύνολο είναι ανυπολόγιστης αξίας. Με σπουδαίο ρόλο ως δομή της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), οι εργαζόμενοι των φαρμακείων είναι κατά βάση υπεύθυνοι για την εκτέλεση των συνταγών που συνταγογραφούν οι γιατροί και, κατ’ επέκταση, για τη διανομή -αλλά, ενίοτε, και για την παρασκευή- των φαρμάκων.
Ο σπουδαίος ρόλος των φαρμακείων, ωστόσο, δε σταματάει εδώ: οι υπάλληλοι ενός φαρμακείου πρέπει σε κάθε περίπτωση να διαθέτουν την απαραίτητη γνώση και κατάρτιση, ούτως ώστε να είναι σε θέση να παράσχουν οδηγίες και συμβουλές, αλλά και να επιστήσουν την προσοχή σχετικά με τη λήψη, τη δοσολογία, τις ενδεχόμενες παρενέργειες και την πιθανότητα αλληλεπιδράσεων και αλλεργικών αντιδράσεων των φαρμακευτικών προϊόντων. Εδώ και κάποια χρόνια, μάλιστα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει επιδιώξει ενεργά την περαιτέρω αναβάθμιση του ρόλου των φαρμακείων ως κύριο φορέα της ΠΦΥ, με αναπόσπαστη, πλέον, συνδρομή προς όφελος της υγείας του γενικού πληθυσμού, αλλά και της πρόληψης και αντιμετώπισης ασθενειών και άλλων αντίστοιχων καταστάσεων. Πώς, όμως, θεσπίστηκε ο θεσμός των φαρμακείων; Ας πραγματοποιήσουμε μία αναδρομή στη λειτουργία των φαρμακείων από την προϊστορία μέχρι και σήμερα, εξετάζοντας το πώς αυτά εξελίχθηκαν από την πρώιμη μέχρι την “άυλη” μορφή τους!
Τα φαρμακεία στην προϊστορία
Μπορεί κανείς να μην το φανταζόταν, κι όμως, υπάρχει μία σειρά από ενδείξεις, οι οποίες ενδεχομένως να μαρτυρούν την ύπαρξη μίας πρώιμης εκδοχής των φαρμακείων ακόμα και την προϊστορική εποχή. Πιο συγκεκριμένα, διάφοροι παλαιοντολόγοι έχουν προβεί στην ανακάλυψη ορισμένων βοτάνων και καρπών, που, όπως εικάζεται, χρησιμοποιούνταν για φαρμακευτικούς λόγους. Θεωρείται, μάλιστα, ότι ορισμένοι από τους προϊστορικούς πολιτισμούς οδηγήθηκαν στην ανάπτυξη φαρμακευτικών τεχνικών καθαρά και μόνο βάσει του ενστίκτου τους, παρακολουθώντας τη συμπεριφορά των πουλιών και άλλων ζώων και χρησιμοποιώντας κρύο νερό, φύλλα των δέντρων και τη λάσπη προκειμένου να καταπραΰνουν τα τραύματα και τις πληγές. Οι διαδικασίες αυτές πιστεύεται πως πραγματοποιούνταν σε σπηλιές, οι οποίες με τη σειρά τους λειτουργούσαν σαν μία πρωταρχική εκδοχή των φαρμακείων.
Τα φαρμακεία στην αρχαιότητα
Κατά την αρχαιότητα, δεν ήταν λίγοι οι πολιτισμοί ανά τον κόσμο που έθεσαν τις βάσεις για την εδραίωση και ανάπτυξη των φαρμακείων, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα. Ένας μεγάλος αριθμός αρχαιολόγων και παλαιοντολόγων έχουν ανασύρει ευρήματα που προδίδουν την ύπαρξη φαρμακείων στην Αρχαία Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία, με ένα πακτωλό κειμένων σε παπύρους και πήλινα σκεύη να απεικονίζουν ιατρικές συνταγές, συστάσεις φαρμάκων, καθώς και τους τρόπους λήψης τους. Η πρώτη απολύτως επιβεβαιωμένη λειτουργία φαρμακείου στην ιστορία τοποθετείται στη Βαβυλώνα, με το φαρμακείο να απασχολεί φαρμακοποιούς, ιατρούς και ιερείς, ενώ στην Αρχαία Ελλάδα διαχωρίστηκε για πρώτη φορά ο ρόλος του γιατρού από εκείνον του βοτανολόγου, μιας αρχικής, δηλαδή, εκδοχής φαρμακοποιού, υπεύθυνου για την παραγωγή φαρμάκων από φυτά και βότανα και τη διανομή τους στους γιατρούς. Η έκδοση των πρώτων εντύπων που αφορούν στη χρήση και τα οφέλη κάθε φυτού δεν άργησε να ακολουθήσει, αποτελώντας τη βάση για τα μελλοντικά εγχειρίδια οδηγιών των φαρμακείων. Τα φαρμακεία, ωστόσο, αναπτύχθηκαν υπό διαφορετική μορφή και στην Ασία, ιδίως σε περιοχές όπως η Έφεσος, η Αρχαία Κίνα, η Ιαπωνία και οι Ινδίες.
Τα φαρμακεία κατά το Μεσαίωνα
Με τα πρώτα επίσημα φαρμακεία να χτίζονται στη Βαγδάτη του Χαλιφάτου των Αββασιδών το έτος 754, τα φαρμακεία δεν άργησαν καθόλου να μεσουρανήσουν στις περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Ακόμα πιο σύγχρονες και περίπλοκες συνταγές φαρμάκων, οι οποίες βασίζονται στο συνδυασμό διαφορετικών βοτάνων, ξεκίνησαν, με σταδιακούς ρυθμούς, να εμφανίζονται, ανοίγοντας, σιγά-σιγά, το δρόμο για την ανάπτυξη της επιστήμης της φαρμακολογίας, αλλά και των φαρμακείων αυτών καθαυτών, που αναπτύχθηκαν χάρη στην εξελιγμένη, πλέον, τεχνογνωσία των φαρμακοποιών. Στην Ευρώπη, τα παλαιότερα φαρμακεία εντοπίζονται σε περιοχές όπως η Φλωρεντία της Ιταλίας, η Βαλένθια της Ισπανίας, το Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, η Βρύγη του Βελγίου και το Ταλίν της Εσθονίας, όπου το αρχαιότερο εν λειτουργία φαρμακείο εξακολουθεί να παρέχει της υπηρεσίες του ακόμη και σήμερα.
Η βιομηχανοποίηση των φαρμακείων
Μετά τα πρώιμα φαρμακεία του Μεσαίωνα, που προήγαγαν σε τεράστιο βαθμό την αναγκαιότητας των φαρμακείων ανά τον κόσμο, η ανεπτυγμένη τεχνογνωσία πάνω στα φάρμακα και τη χρήση τους κατά τον 19ο αιώνα, οδήγησε στην ακόμα μεγαλύτερη παγκόσμια εξάπλωση των φαρμακείων, η οποία, εν τέλει, οδήγησε στη βιομηχανοποίησή τους. Θα αναρωτιέστε πώς τα φαρμακεία ανάχθηκαν σε μία τεράστια βιομηχανία. Η νεοαποκτηθείσα πρόσβαση της επιστήμης σε νέες τεχνολογίες, που οδήγησε σε εξόρυξη ακόμα περισσότερων φυσικών πηγών, τη μελέτη χημικών ενώσεων και την ανάλυση των συνθέσεων, και τη δημιουργία μιγμάτων με την αξιοποίηση κάθε στοιχείου που βρίσκεται στη φύση. Φάρμακα όπως το χλωροφόρμιο, τα αντισηπτικά, η αγωγή κατά της ελονοσίας και τα αντιελμινθικά, αναπτύχθηκαν σιγά σιγά και πήραν την αναπόσπαστη θέση τους στα ράφια των φαρμακείων, καθιστώντας τα αναγκαία για κάθε πολίτη που καλείται να αντιμετωπίσει τις συνήθεις ασθένειες και παθολογικές καταστάσεις της εποχής. Η απαρχή της βιομηχανοποίησης των φαρμακείων επήλθε το 1852, όταν ο Αμερικανικός Σύλλογος Φαρμακείων συστάθηκε στις ΗΠΑ ώστε να προάγει τα συμφέροντα των φαρμακείων ανά τη χώρα, και εκτινάχθηκε ακόμα περισσότερο με την ανακάλυψη της ινσουλίνης, αλλά και του πρώτου αντιβιοτικού στην ιστορία, που δεν είναι άλλο από την πενικιλίνη.
Τα φαρμακεία στην ψηφιακή εποχή
Από το 2000 και έπειτα, ένας ολοένα και αυξανόμενος αριθμός φαρμακείων τα οποία λειτουργούσαν αποκλειστικά και μόνο μέσω διαδικτύου, ξεκίνησε να εδραιώνει την παρουσία του σε κάθε γωνιά του κόσμου, με σκοπό να κάνουν τα προϊόντα φαρμακείων διαθέσιμα σε κάθε πολίτη, με μερικά απλά κλικ. Η έντονη ψηφιοποίηση που διακρίνει την εποχή μας, κάνει την ιδέα των online φαρμακείων ιδιαίτερα δημοφιλή σε έναν τεράστιο αριθμό καταναλωτών, που, χάρη στην ευκολία που προσφέρεται μέσα από την εξάλειψη της αναγκαιότητας της φυσικής παρουσίας, τείνουν να στρέφονται ολοένα και περισσότερο στις ηλεκτρονικές αγορές προϊόντων φαρμακείων. Τάση η οποία αναπτύχθηκε με ραγδαίους ρυθμούς με την εμφάνιση της πανδημίας τους COVID-19 και την εκτόξευση των ηλεκτρονικών αγορών κάθε είδους σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα ηλεκτρονικά φαρμακεία, πλέον, συνυπάρχουν αρμονικά με τα παραδοσιακά φαρμακεία, έχοντας κερδίσει επάξια τη θέση τους στη ζωή κάθε καταναλωτή.
Αναζητήστε φαρμακείο στη Λάρισα στον ηλεκτρονικό οδηγό της πόλης.